Meer dan helft van de mkb-ondernemingen handhaaft geen regels om energie te besparen

Ondanks de hoge energieprijzen handhaaft slechts een minderheid van de mkb-ondernemers energiebesparende maatregelen. Dat blijkt uit recent onderzoek van GetApp naar de gevolgen van de energiecrisis voor het mkb. 

Veel ondernemers zijn in de knel gekomen door de hoge energieprijzen. Energie-intensieve bedrijven kondigden aan hun productie stil te leggen of te verminderen door de hoge gasprijs of hebben dit al gedaan. Dit heeft gevolgen voor de Nederlandse economie. Van alle bedrijven die de gevolgen zeggen te voelen van de hoge energieprijzen zegt 16% te vrezen voor zijn voortbestaan. Daarnaast is er nog een grote groep van bedrijven (45%) die de huidige prijsstijging nog net aankan maar failliet vreest te gaan als de energiekosten nog verder stijgen. 

Welke energiebesparende maatregelen nemen ondernemers om de gestegen elektriciteitsprijzen het hoofd te bieden? En wat zijn precies de gevolgen voor het mkb van de hoge energieprijzen? Om het antwoord op deze vragen te vinden, ondervroeg Capterra 260 senior managers, leidinggevenden en bedrijfseigenaren van het mkb in alle sectoren in heel Nederland. De bedrijven waarvoor ze werken, moesten een fysieke werkplek hebben waar een aanzienlijk deel van de werknemers regelmatig aanwezig is.

De volledige onderzoeksmethodologie vind je onderaan dit artikel.

Hogere prijzen en minder investeringen vanwege stijging stroomprijs

Voor de zomer voorspelde ABN Amro dat de explosief stijgende energieprijzen het Nederlandse bedrijfsleven in 2022 naar schatting 22 miljard euro extra gaat kosten. De verwachting van de bank is dat de kosten voor gas en elektriciteit in ieder geval tot de lente van 2023 niet of nauwelijks zullen dalen. 

In het onderzoek van GetApp zegt de overgrote meerderheid (82%) van de respondenten dat de elektriciteitsrekening van het bedrijf iets tot aanzienlijk is gestegen. Van deze groep zegt ruim vier op de vijf dat deze toename op dit moment grote (29%) of minimale (52%) gevolgen heeft voor de bedrijfsprestaties. 

Aan deze laatste groep is gevraagd welke gevolgen de prijsstijging precies heeft voor de prestaties van hun bedrijf. De meest genoemde consequenties zijn de hogere prijzen, bijvoorbeeld van de producten die ze zelf moeten inkopen of van de goederen of diensten die ze leveren. Daarnaast geeft ruim een derde (34%) van de respondenten aan dat ze door de hogere energieprijs minder investeren.

Minder dan de helft van de bedrijven met een stijgende elektriciteitsrekening is op de hoogte van overheidssteun

Omdat de hoge energieprijzen veel bedrijven in Nederland raken, heeft de overheid maatregelen genomen om bedrijven te helpen. De vraag is hoeveel bedrijven gebruik maken van de overheidssteun.

Van alle ondervraagde respondenten van wie het bedrijf de gevolgen van de energiecrisis voelen zegt een gecombineerde 43% procent dat hun onderneming ofwel al ondersteuning ontvangt (9%), deze hebben aangevraagd (23%) of nog moeten aanvragen (11%).

Aan de groep is gevraagd of ze achteraf bekeken vinden dat ze voorheen meer energie gebruikten dan nodig was. Ruim 47% van de respondenten is het er mee eens dat ze zich door de gestegen elektriciteitsprijs bewust zijn geworden van het feit dat ze voorheen meer energie gebruikten dan nodig was.

Welke maatregelen nemen bedrijven om energie te besparen?

Al vóór de energiecrisis zijn bedrijven begonnen om energiebesparende maatregelen te nemen. Zo rekende de Rijksvoorlichingsdienst voor Ondernemers (RVO) uit dat steeds meer ondernemers gebruik maken van de zogenoemde Energie-investeringsaftrek (EIA), die bedoeld is om bedrijven te stimuleren om hun organisatie energiezuiniger te maken. Uit de laatste jaarcijfers die door de RVO zijn gepubliceerd blijkt dat de investeringen in één jaar zijn gestegen van 1,8 miljard euro (2020) naar 2,2 miljard euro (2021). Dit zijn de belangrijkste gebieden waar bedrijven in investeerden:

• Energieverbruik processen en apparaten beter reguleren 

Daarvoor kan bijvoorbeeld software voor onderhoudsbeheer van apparatuur worden gebruikt, waarmee bedrijven hun apparatuur kunnen onderhouden om hun energieverbruik te optimaliseren. Daarnaast zijn er verschillende energiemanagement-programma’s waarmee bedrijven hun algemene verbruik kunnen reguleren.

• Gebouwen energiezuiniger maken 

Met onderhoudssoftware voor gebouwen kunnen organisaties hun onderhoudskosten bijhouden en plannen wanneer onderhoud nodig is, om zodoende te voorkomen dat er energie verloren gaat, bijvoorbeeld omdat een gebouw of ruimte niet goed is geïsoleerd. 

• Gebruik duurzame energiebronnen 

Ook uit het uit onderzoek van GetApp blijkt dat dit een populaire maatregel is. Meer dan een derde (36%) van de respondenten zegt dat hun bedrijf al gedeeltelijk is overgeschakeld op hernieuwbare energie. Zonnepanelen zijn het populairst: 86% van deze groep zegt er gebruik van te maken.

• Transport verduurzamen

Door hun logistieke en transportprocessen beter te plannen kunnen bedrijven zorgen dat er met minder CO2-uitstoot goederen kunnen worden verplaatst. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van transport-management-software en logistieke software.

Andere maatregelen waar bedrijven aan kunnen denken zijn:

• Installeren energiezuinige apparatuur

Bij het nemen van aankoopbeslissingen kunnen bedrijven energiezuinigheid bovenaan hun lijst met eisen voor nieuwe apparatuur zetten.

• Temperatuur en het elektriciteitsverbruik controleren

Bedrijven kunnen systemen installeren die de temperatuur regelen en de stroom van apparatuur en lampen die niet worden gebruikt automatisch uitschakelen.

Slechts 46% van de mkb-bedrijven handhaaft energiebesparende maatregelen

De op het eerste gezicht één van meest simpele manieren om energie te besparen is om de verwarming een paar graden lager te zetten of in de zomermaanden minder van de airconditioning gebruik te maken. Ruim twee derde (68%) van de respondenten zegt dan ook dat het bedrijf waarvoor ze werken dergelijke energie-besparende maatregelen neemt. Helaas blijkt dat ze niet in alle gevallen even succesvol zijn. Zo zegt bijna een kwart (25%) van de ondervraagden dat de maatregelen niet worden gedragen binnen de organisatie. Daarnaast is er een nog een grote groep (32%) die antwoordt dat er binnen hun bedrijf überhaupt geen regels bestaan om energie te besparen.

Hoe kunnen bedrijven medewerkers betrekken bij energiebesparende maatregelen?

Mensen zijn gewoontedieren en veranderingen binnen organisaties stuiten dan ook vaak op weerstand. Het hoeft daarom niet verbazen als nieuwe regels om energie te besparen niet door alle medewerkers juichend worden ontvangen. Er zijn wel een aantal maatregelen die bedrijven kunnen nemen om minder weerstand te voorkomen:

1. Leg uit waarom de veranderingen nodig zijn
Bij iedere verandering is goede communicatie een absolute vereiste. Medewerkers zijn alleen bereid om iets te doen of te laten als ze de noodzaak ervan inzien.

2. Betrek medewerkers bij de besluitvorming
Als werkgever kun je medewerkers stimuleren om gezamenlijk een probleem aan te pakken, door hun feedback te vragen. Vaak komen daar originele ideeën en oplossingen uit voort. Vervolgens kunnen werkgevers een enquête onder medewerkers houden om te kijken voor welke maatregelen het meeste draagvlak bestaat.

3. Maak een duidelijke planning
De meeste veranderingen kunnen niet van de één op de andere dag worden doorgevoerd. Daarbij is het voor medewerkers prettig als een duidelijke tijdlijn en projectplan klaar liggen, zodat ze weten waar ze aan toe zijn. Met behulp van OKR-software kun je het werknemers gemakkelijker maken hun doelen te stellen en hun voortgang bij te houden.

4. Neem de tijd om nieuwe gewoonten in te slijten
Het kost tijd om nieuwe gewoonten aan te leren. Daarbij helpt het als je als organisatie weet waar je naartoe werkt. Bepaal welke doelen - bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid - je wilt behalen en wat er nodig is om dat voor elkaar te krijgen. 

5. Maak het aantrekkelijk om mee te doen
Het is gemakkelijker voor mensen om nieuwe gewoontes te creëren als je het leuk maakt om hun nieuwe gedrag te oefenen en het aantrekkelijk maakt om mee te doen. Gamification van bepaalde activiteiten kan daarbij helpen.

Wat is de volgende stap?

Een groot deel van de Nederlandse mkb-ondernemingen ondervindt hinder van de gestegen energieprijzen. Zo hebben de hogere prijzen gevolgen voor de prestaties van de onderneming. Dat is een extra motivatie voor bedrijven om te investeren in energiebesparende maatregelen. 

Helaas is het draagvlak onder medewerkers voor die maatregelen niet altijd even groot. Daarom zal er, naast alle technische maatregelen die bedrijven nemen, ook geïnvesteerd moeten worden in goede communicatie(middelen) om de betrokkenheid van hun medewerkers te vergroten. De energietransitie die bedrijven moeten maken kan alleen succesvol zijn als er een breed draagvlak in de organisatie is voor de maatregelen die moeten worden genomen.