Een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren in 6 stappen

Lees het wat, waarom en hoe van een haalbaarheidsonderzoek om erachter te komen of je idee haalbaar is.

Stel, je hebt een idee voor een nieuw product, dienst of zakelijke strategie. Dan moet je je allereerst afvragen “Is dit haalbaar?” Beschik je over de benodigde mensen, middelen en juiste aanpak om hier een succes van te maken? Is dit het juiste project om aan te werken en het goede moment om dit te doen? Als dat niet zo is, zal het moeilijk worden om je manager te overtuigen.

Om deze vragen te beantwoorden, moet je een haalbaarheidsonderzoek doen. In dit artikel leggen we uit wat dat inhoudt en welke basisvragen je moet beantwoorden voordat je daadwerkelijk aan de slag gaat met je idee.

Wat is een haalbaarheidsonderzoek?

In een haalbaarheidsonderzoek of haalbaarheidsstudie wordt op een gestructureerde manier bekeken in hoeverre een nieuw zakelijk idee praktisch uitvoerbaar is. Daarbij kan het gaan om een voorgesteld plan, een nieuw product of aanbod, of een nieuwe zakelijke strategie. Een haalbaarheidsonderzoek is in de eerste plaats bedoeld om te kijken of het doel van het plan daadwerkelijk kan worden behaald, binnen een redelijk tijdsbestek en budget.

Aan het einde van de haalbaarheidsstudie maak je een rapport om de bevindingen te presenteren aan de belangrijkste stakeholders. Als de bevindingen acceptabel zijn en het idee dus haalbaar is, wordt het rapport aan een projectplan toegevoegd en kan de volgende fase van het project beginnen. 

Let wel: wij adviseren om eerst de projectscope vast te stellen voordat je met een haalbaarheidsstudie begint. Wat dit is en hoe je dit doet, lees je hier. 

Nu je weet wat een haalbaarheidsstudie is, kunnen we uitleggen hoe je dit aanpakt.

6 stappen om een haalbaarheidsonderzoek te doen

Goede ideeën zijn natuurlijk belangrijk, maar ideeën moeten behalve goed ook haalbaar zijn. Het heeft geen nut om de tijd van je personeel en het geld van je bedrijf in een project te steken dat weinig kans van slagen heeft en waarschijnlijk toch niet het gewenste resultaat oplevert voor je bedrijf.

Volg deze 6 stappen als je een haalbaarheidsonderzoek uitvoert:

1. Stel een plan op en voer een voorlopige analyse uit

Begin met het document waarin je de scope van het project hebt vastgelegd, als je die hebt, of maak een algemeen overzicht van het plan. Je moet eerst duidelijk omschrijven wat de bedoeling is voordat je gaat uitzoeken of het de moeite waard is. Vervolgens beantwoord je de volgende vragen om een voorlopige analyse uit te voeren:

•       Waarom is dit plan belangrijk voor het bedrijf? 

o   Vloeit dit voort uit veranderingen in de markt of is het misschien een stokpaardje van een belanghebbende? 

•       Hoe ziet de bestaande markt voor dit idee eruit?

o   Zijn er al vergelijkbare of alternatieve oplossingen op de markt?

•       Is dit plan al eerder uitgevoerd? 

o   Deze vraag gaat niet alleen over je concurrenten. Het is ook van belang of jouw bedrijf het al eerder heeft geprobeerd.

•       Wat ga je anders doen om te zorgen dat je plan werkt?

o   Kun je het product of de dienst met een hogere kwaliteit of tegen lagere kosten produceren dan de concurrent?

•       Zijn er risico’s verbonden aan de uitvoering van dit project? 

o   En wat zijn de risico’s als het niet wordt gedaan?

2. Doe een marktonderzoek of -analyse

Als je eenmaal weet wat je wilt gaan doen, is het tijd voor marktonderzoek om inzicht te krijgen in de huidige markt. In deze stap identificeer je de demografische klantgegevens, de belangrijkste concurrenten, de waarde van de markt en het potentiële marktaandeel dat je kunt verwerven.

Hoe doe je marktonderzoek? Het is vaak helemaal niet nodig om hiervoor een dure consultant in te huren. Alleen als je plan een hoog risico met zich mee brengt, kun je dat beter wel doen. Hier zijn enkele algemene methoden die je kunt gebruiken om marktonderzoek te doen: 

•       Host focusgroepen
•       Publiceer online enquêtes via social media of met enquêtesoftware
•       Houd telefonische interviews met je klanten en/of deskundigen uit de branche
•       Verzamel demografische informatie uit publieke domeinen

Je kunt de bovenstaande methoden combineren of je eigen methoden bedenken. Het is ook mogelijk dat je een van de bovenstaande onderzoeken opnieuw moet uitvoeren om de belangrijkste haalbaarheidsvragen in de volgende stap volledig te kunnen beantwoorden.

3. Beantwoord de belangrijkste haalbaarheidsvragen 

Nu je precies weet wat je wil doen en inzicht hebt in de huidige markt, kun je de haalbaarheid van het plan onderzoeken. Gebruik de volgende vragen als richtlijn:

Wat is de operationele haalbaarheid van dit plan?

Gaat het project de problemen oplossen die je ermee hoopt op te lossen? Is de oplossing betrouwbaar en duurzaam? Kan het bedrijf het zich veroorloven?

Wat is de financiële haalbaarheid op dit moment?

Het is belangrijk dat je onderzoekt of er nu voldoende geld is voor de uitvoering van het plan.

Wat is de economische haalbaarheid?

Zijn de kosten van het plan in overeenstemming met de baten? Denk hierbij onder andere aan de totale voltooiingskosten en de verwachte winstgevendheid. 

Wat is de technische haalbaarheid?

Heb je de technische mogelijkheden en middelen om het plan op tijd en binnen het budget uit te voeren?

Is dit plan legaal?

Je hebt natuurlijk wel een algemeen idee dat het plan wettelijk is, maar ga daar niet zomaar vanuit. Het is van cruciaal belang om alle relevante wet- en regelgeving vooraf goed te onderzoeken.

Het beantwoorden van deze 5 vragen is normaal gesproken voldoende voor dit deel van de studie. Er kunnen echter ook andere aspecten zijn die specifiek zijn voor jouw branche, bedrijfsgrootte of andere factoren, waarvoor het nodig kan zijn nog aanvullende haalbaarheidsvragen te beantwoorden. Als je twijfelt kun je de vragen die je op dit punt hebt, met een belangrijke stakeholder bespreken om feedback te krijgen.

4. Bereken de kosten

Nu moet je de fiscale risico’s, potentiële opbrengsten en kosten voor je plan gaan evalueren. Die berekening moet zo uitgebreid mogelijk zijn en moet de volgende kosten bevatten: voltooiingskosten voor het project, investeringskosten in vaste activa (zoals hardware, nieuwe kantoorruimte) en doorlopende operationele kosten.

Stel bij het uitvoeren van deze berekeningen de volgende elementaire vragen:

• Waar komt het budget voor het project vandaan? 

o    Betaalt het bedrijf meteen alles? Zijn er investeerders van buitenaf nodig? 

• Kunnen we het ons veroorloven als het mislukt?

o    Hoeveel zijn we maximaal bereid te verliezen?

• Wat zijn alle variabele kosten waarmee we rekening moeten houden?

o    En wat zijn de vaste kosten?

• Hoeveel moeten we verdienen om winst te maken?

o    Hoe lang duurt het voordat het winstgevend wordt?

• Hoeveel geld is er nodig om het hele project te voltooien?

o    En wat zijn de doorlopende operationele kosten om het plan uit te voeren?

Na het voltooien van de financiële analyse keer je terug naar de hoofdvragen uit stap 2 en pas je de antwoorden zo nodig aan.

5. Verfijn je haalbaarheidsrapport en kijk het goed na

Een haalbaarheidsonderzoek is veel werk en de bevindingen zijn cruciaal om een onderbouwde beslissing te kunnen nemen. Bovendien kan je professionele reputatie op het spel staan als het je niet lukt het bedrijf in de juiste richting te sturen. Neem nu even afstand van alle informatie die je tot nu toe hebt verzameld. Laat het even rusten of ga een stukje wandelen voordat je verdergaat.

Kijk dan met een frisse blik naar de indeling van het document. Zijn je bevindingen duidelijk? Zijn de antwoorden redelijk? Geef je de juiste hoeveelheid informatie? Staan er geen typefouten in? Het is belangrijk dat het rapport er strak en professioneel uitziet. Onderschat dit niet!

6. Presenteer je bevindingen

Dan is het nu tijd om je haalbaarheidsanalyse en de resultaten hiervan te presenteren aan het management of wie er dan ook verantwoordelijk is voor het goedkeuren of afwijzen van het plan. Wees transparant en open over je bevindingen. 

Je hebt hier veel werk ingestoken, dus je mag er trots op zijn om het te laten zien, ook al is de reactie misschien niet helemaal wat je gehoopt had.